Strona główna
Dzisiaj jest 29-3-2024

T-34

T-34/76czołg średni, konstrukcji radzieckiej, z okresu II wojny światowej. Uważany za jeden z najlepszych czołgów swojej ery. Podstawowa wersja, uzbrojona w armatę kalibru 76 mm, nosiła oznaczenie T-34, lecz czasami jest określana jako T-34/76 (co jest zresztą określeniem błędnym) dla odróżnienia od późniejszej wersji T-34/85, uzbrojonej w armatę 85 mm (opisanej dokładniej w osobnym artykule). Istniała też małoseryjna wersja T-34/57 oraz wersje specjalne, jak czołgi-miotacze ognia OT-34.

Historia

W końcu 1937, fabryka nr 183 w Charkowie, otrzymała założenia techniczne do projektu nowego czołgu kołowo-gąsienicowego. Miał on nosić oznaczenie BT-20. Dla przyśpieszenia prac, powołano specjalny zespół konstruktorów. Zespołem kierował M. Koszkin. W jego skład weszli m.in. A. F. Morozow i P. T. Kuczerenko. Projektowano jednocześnie dwa pojazdy o zbliżonych parametrach. W maju 1938, zaprezentowano efekty prac. Przedstawiono projekt czołgu kołowo-gąsienicowego A-20 i gąsienicowego A-32. Testom poddano prototypy obu pojazdów. A-32 okazał się lepszą konstrukcją. W wyniku testów postanowiono skierować go do produkcji seryjnej w ulepszonej wersji oznaczonej A-34. 19 grudnia 1939 nowy pojazd, oznaczony T-34, został przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej.

Pierwszy prototyp czołgu T-34, powstał jednak dopiero w styczniu 1940. Początkowo zamówiono serię 150 wozów. Zamówienie powiększono, latem 1940, do 600 sztuk. Produkcja miała się odbywać w Charkowie i Stalingradzkiej Fabryce Traktorów. Początkowo natrafiała ona na duże trudności. W Stalingradzie ruszyła dopiero w 1941.

Od początku prac nad czołgiem, dokonywano licznych usprawnień. Jesienią 1941, w czasie ewakuacji zakładów produkcyjnych za Ural, montowano przejściowo w czołgach T-34 silniki gaźnikowe M-17T.

Konstrukcja

T-34 miał klasyczną konstrukcję. Z przodu przedział bojowy, z tyłu silnikowy. Wieża pojazdu umieszczona była w przedniej części kadłuba, co powodowało przesunięcie środka ciężkości do przodu. Właz kierowcy, oraz jarzmo karabinu maszynowego umieszczone był w przedniej płycie pancernej, co osłabiło jej strukturę i odporność.

Pancerz czołgu w momencie jego projektowania zapewniał ochronę przed wszystkimi ówczesnymi działami przeciwpancernymi za wyjątkiem niemieckiej armaty 88 mm.

Czołg w momencie wprowadzenia do produkcji deklasował wszystkie inne konstrukcje światowe. Posiadał gruby i pochyły pancerz, potężny 500 konny silnik i bardzo silną armatę. Czołg posiadał zawieszenie typu Christie, które było w owym czasie uważane za najlepsze na świecie, jednak zapewniało bardzo niski komfort jazdy. Czołg mocno się kolebał na boki podczas jazdy i stąd też wzięło się jego przezwisko - "kaczka". Wóz posiadał także dość dobre systemy optyczne. Czołg dzięki szerokim gąsienicom miał bardzo niski (jak na czołg) nacisk na grunt (0.64 - 0.81 kg/cm2). W połączeniu z dużą mocą silnika miał bardzo dobre zdolności pokonywania terenu. (rowy do 2.5 metra szerokości, ściany do 73 cm wysokości, wzniesienia o nachyleniu 35 stopni i przechyle do 25 stopni). Czołg był też bardzo zwrotny (promień skrętu 7.6 metra).

Wady czołgu były jednak liczne. Najważniejszymi z nich były bardzo niska jakość wykonania i fatalna ergonomia. Czołg miał bardzo mało miejsca w środku, słabe systemy wentylacyjne i mocno iskrzący silnik elektryczny napędu wieży. Silnik pojazdu był bardzo słabo wyciszony. Po dłuższej walce załoga była wręcz oszołomiona od hałasu, gazów prochowych i kolebania się pojazdu. W niektórych egzemplarzach aby zmienić bieg należało przyłożyć do dźwigni siłę około 50 kilogramów. W początkowym okresie produkcji wiele czołgów nie miało radia. Bardzo kiepskie filtry powietrza skracały żywotność silnika.

W czasie wojny z oczywistych względów jakość czołgów jeszcze spadła. Doszło do tego, że często nie montowano w nich nawet fotela dla kierowcy, który musiał siedzieć na zwykłej skrzynce. Mimo wszystko dzięki prostej konstrukcji czołg mógł być produkowany w naprawdę ogromnych ilościach. Ponadto jego obsługa i eksploatacja były bardzo proste, co powodowało, iż bez problemu mogli je obsługiwać ludzie o niskiej kulturze technicznej.

Należy też pamiętać, że to właśnie T-34 był tym wozem, na którym wzorowali się konstruktorzy w innych krajach. Dlatego też porównując T-34 np. z czołgiem Sherman trzeba wziąć pod uwagę, że ten drugi powstał kilka lat po tym, jak pierwszy T-34 wyjechał z fabryki.

Służba

Warto zauważyć, że Niemcy atakując (i odnosząc w początkowej fazie błyskotliwe sukcesy) ZSRR używali ok. 3600 czołgów (mozaika Pz.I, Pz. II, Pz III, Pz. IV i maszyn czeskich) przeciwko ok. 28000 (!!!) maszyn radzieckich w tym 1470 T-34 i KW (trzonem armii pancernych Związku Radzieckiego były T-26, T-28, T-35, BT-5 i BT-7). Rosjanie początkowo używali oddziałów mieszanych, składających się z pododdziałów czołgów ciężkich, średnich i lekkich. Taka organizacja powodowała jednak wiele problemów w dowodzeniu. Wynikały one z różnic w ruchliwości, osiągach, a także stosowanych środkach łączności. Dopiero w lecie 1942 zwiększone dostawy nowego sprzętu, umożliwiły zmiany w organizacji jednostek. T-34 stał się podstawowym typem czołgu. Był traktowany jako wóz uniwersalny, używany do wsparcia piechoty, a także wykonywania samodzielnych zadań operacyjnych i rozpoznania.

Oprócz Armii Radzieckiej, czołgi T-34, używane były w armii czeskiej i jugosłowiańskiej. Znalazły się też, od 1943, w uzbrojeniu Ludowego Wojska Polskiego. Czołgi były używane przez 1 Brygadę Pancerną, 3 szkolny pułk czołgów oraz w Oficerskiej Szkole Broni Pancernej. W latach 1943-45 LWP użytkowało 118 wozów tego typu. Zdobyczne pojazdy znalazły się w uzbrojeniu armii fińskiej i niemieckiej, gdzie otrzymał oznaczenie Panzerkampfwagen T-34 747(r).

 Grafika:Tank T-34.JPG

 

Powered by dzs.pl & Hosting & Serwery